Przepisy prawa pracy nie zawierają wyraźnego zakazu zawierania dwóch umów o pracę z jednym pracownikiem przez tego samego pracodawcę. Jest to możliwe, gdy rodzaj pracy jest wyraźnie inny niż uzgodniony. W praktyce oświatowej do takich sytuacji dochodzi chociażby w przypadku łączenia stanowiska nauczyciela i pracownika niepedagogicznego, którzy są zatrudniani na podstawie odrębnych regulacji prawnych. Podstawą zatrudnienia nauczycieli jest Karta Nauczyciela a dodatkowo szczegółowe warunki wynagradzania regulują wydane przez ministra właściwego do spraw oświaty rozporządzenia oraz uchwały organów prowadzących będących jednostkami samorządu terytorialnego. Pracownicy niepedagogiczni są z kolei zatrudniani na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych, a warunki wynagradzania określone w aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy.
Dwa stosunki pracy z jednym pracownikiem niebędącym obywatelem polskim
Czy istnieje możliwość zatrudnienia w tej samej placówce nauczyciela w ramach dwóch różnych ustaw? W szkole jest zatrudniona pani psycholog jako konsultant do spraw pomocy dzieciom z Ukrainy. Jest Białorusinką mówiącą po polsku i ukraińsku. Przeszła pomyślnie procedurę nostryfikacji swojego dyplomu ukończenia studiów na kierunku psychologia. Od 1 stycznia 2023 r. w szkole jest wakat na stanowisku psychologa. Czy mogę panią ds. pomocy dzieciom z Ukrainy zatrudnić jako psychologa szkolnego w ramach Karty Nauczyciela z zachowaniem stanowiska konsultanta?
Zasadniczo z jednym pracownikiem pracodawca powinien zawrzeć jedną umowę o pracę, co podkreśla również Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie ,wskazując, że zasadą powinno być pozostawanie z danym pracownikiem w jednym stosunku pracy, natomiast pozostawanie z jednym pracodawcą w kilku stosunkach pracy jest wyjątkiem.
Nauczyciela psychologa zatrudnia się na bazie ustawy Karta Nauczyciela, a zakres jego zadań wynika z przepisów prawa. W treści pytania nie wskazano na jakim stanowisku dotychczas zatrudniano obywatela Białorusi (czy było to stanowisko pomoc nauczyciela), stanowisko „konsultanta” w samorządzie terytorialnym występuje w jednostkach pomocy społecznej. Nie ma natomiast przeszkód prawnych, aby z pracownikiem, z którym nawiązano dotychczas umowę o pracę jako pracownikiem samorządowym, nawiązać odrębną umowę o pracę na stanowisko nauczyciela psychologa (należy wręcz tak postąpić).
Poniżej opisujemy zasady dotyczące zatrudnia osób niebędących obywatelami polskim na stanowisku nauczyciela.
Zasady dotyczące zatrudnia osób niebędących obywatelami polskim na stanowisku nauczyciela
Stosownie do treści § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli niebędących obywatelami polskimi w szkołach, przedszkolach, jak też placówkach wskazanych w art. 2 pkt 3–5, 9 i 10 ustawy o systemie oświaty mogą zostać zatrudnieni nauczyciele niebędący obywatelami polskimi, wtedy gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych. Zatrudnienie następuje za zgodą organu prowadzącego. A zatem w szkole możliwe jest zatrudnienie nauczyciela będącego obywatelem innego kraju.
Przepis wskazanego rozporządzenia, jak też ustawy Karta Nauczyciela nie wymagają od nauczyciela zatrudnionego w szkole czy placówce niebędącego obywatelem polskim przedłożenia dokumentu potwierdzającego znajomość języka polskiego.
Należy zauważyć, iż zawód nauczyciela jest w Polsce zawodem regulowanym, co oznacza, że jego wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymogów określonych w przepisach danego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Przy czym każde z państw członkowskich samodzielnie decyduje o uregulowaniu dostępu do zawodów. Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, Szwajcarii lub Norwegii, Islandii, Liechtensteinu [czyli państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym], którzy nabyli w tych państwach (poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej) kwalifikacje do wykonywania zawodu regulowanego, mogą ubiegać się o uznanie swoich kwalifikacji w Polsce i pracować w swoim zawodzie, w przypadku zawodu nauczyciela składając wniosek o uznanie kwalifikacji do Ministra Edukacji i Nauki. Natomiast w przypadku kwalifikacji uzyskanych poza Unią Europejską, Norwegią, Islandią, Liechtensteinem i Konfederacją Szwajcarską zatrudnienie na terytorium Polski następuje zgodnie z przepisami krajowymi, na podstawie umów międzynarodowych lub nostryfikacji.
Z treści pytania wynika, że opisana w nim osoba dokonała nostryfikacji dyplomu.
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa stosownie do treści § 18 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznej posiada osoba, która ukończyła jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego i drugiego stopnia, na kierunku psychologia w specjalności odpowiadającej prowadzonym zajęciom lub spełnia warunki określone w art. 63 ust. 1 ustawy z 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów oraz ma przygotowanie pedagogiczne.
Ocena przygotowania pedagogicznego następuje na podstawie wskazanego powyżej rozporządzenia w sprawie kwalifikacji, w zakresie wymiaru zajęć z zakresu pedagogiki, psychologii, dydaktyki, w tym dydaktyki szczegółowej oraz praktyk pedagogicznych, nie podlega ono jednakże nostryfikacji czy uznaniu na podstawie umów międzynarodowych.
Jeżeli wskazana wcześniej osoba nie posiada przygotowania pedagogicznego, możliwe jest uzupełnienie przygotowania pedagogicznego (możliwe jest zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego).
Należy zauważyć, że zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 30 października 1992 r. przy zatrudnianiu organ wyrażający zgodę na ich zatrudnienie może odstąpić od wymogów kwalifikacyjnych, określonych w przepisach o kwalifikacjach nauczycieli – w zakresie wykształcenia i przygotowania pedagogicznego – tylko wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole. Taką okolicznością jest potrzeba udzielania wsparcia psychologicznego uczniom ukraińskim, udzielenie form pomocy psychologiczno-pedagogicznych.
Niezbędne wymogi prawne
Nauczyciele niebędący obywatelami polskimi, podejmujący pracę w Polsce muszą zasadniczo spełniać wymagania, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 2–5 ustawy Karta Nauczyciela. A zatem możliwe jest zatrudnienie jako nauczyciela obywatela innego kraju, jeżeli:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych;
2) nie może toczyć się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne;
3) nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
4) nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3, w okresie 3 lat przed nawiązaniem stosunku pracy, albo karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 4;
5) posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska.
Wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy, jak też umów cywilnoprawnych przez cudzoziemca jest uwarunkowane legalnością pobytu i posiadaniem zezwolenia na pracę.
- Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.) – art. 10 ust. 5 pkt 2– 5.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli niebędących obywatelami polskimi (Dz.U. z 1992 r. nr 85, poz. 432) – § 2–4.