Braki kadrowe nie są przesłanką do zawieszenia zajęć

Odpowiedź: Trudność w zorganizowaniu zastępstw za nieobecnych nauczycieli nie daje dyrektorowi szkoły podstawy do podjęcia samodzielnej decyzji o zawieszeniu zajęć w zorganizowanym w szkole oddziale przedszkolnym. Zawieszenie zajęć może nastąpić tylko we wskazanych przepisami przypadkach i po spełnieniu określonych w nich wymagań.

Odpowiedzialność dyrektora

Zgodnie z przepisami dyrektor szkoły sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole, a także jest odpowiedzialny za zapewnienie bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły oraz za zapewnienie odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych szkoły (art. 7 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 i 5 KN oraz art. 68 ust. 1 pkt 3 i 6 UPO). Odpowiadając za bezpieczeństwo i zdrowie uczniów, powinien zapewnić im stały nadzór nauczycieli w czasie zajęć prowadzonych w szkole (§ ١٣i ١٤ rozporządzenia MENiS z ٣١ grudnia ٢٠٠٢ r.).

Organizacja zastępstwa

W przypadku nieobecności nauczyciela w pierwszej kolejności powinien szybko rozpoznać sytuację i zapewnić opiekę uczniom. W razie konieczności zorganizowania zastępstwa za nieobecnego nauczyciela przepisy umożliwiają dyrektorowi różne rozwiązania. Może on:

powierzyć nauczycielowi szkoły realizację doraźnego zastępstwa lub przydzielić godziny ponadwymiarowe na czas absencji (art. 35 KN) lub

zatrudnić innego nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony na zastępstwo za nieobecnego nauczyciela (art. 10 ust. 7 i 9 KN).

Podjęcie decyzji w sprawie wyboru jednej z tych form należy do kompetencji dyrektora szkoły. W wyjątkowych sytuacjach dyrektor może również poprowadzić sam zajęcia w ramach doraźnego zastępstwa.

Nieobecności pracowników nie są podstawą do zawieszenia zajęć…

W czasie epidemii nauczyciele korzystają ze zwolnień lekarskich częściej niż zwykle, co uzasadnione jest względami bezpieczeństwa, bo wytyczne przeciwepidemiczne zalecają przychodzenie do pracy w szkole tylko osobom zdrowym, bez objawów chorobowych sugerujących infekcję dróg oddechowych oraz ochronę pracowników zaliczanych do grupy tzw. podwyższonego ryzyka – powyżej 60. roku życia lub z istotnymi problemami zdrowotnymi. Liczne zwolnienia nauczycieli stwarzają poważny problem organizacyjny, a także trudności w spełnieniu pozostałych wymagań i zaleceń GIS. Nie są to jednak przesłanki do podjęcia samodzielnej decyzji o zawieszeniu zajęć oddziału, klasy, etapu edukacyjnego lub całej szkoły.

…ale względy bezpieczeństwa – tak

Na podstawie obowiązujących przepisów dyrektor szkoły może zawiesić zajęcia na czas oznaczony, jeżeli:

temperatura zewnętrzna mierzona o godzinie 21.00 w dwóch kolejnych dniach poprzedzających zawieszenie zajęć wynosi ‒15°C lub jest niższa,

wystąpiły na danym terenie zdarzenia, które mogą zagrozić zdrowiu uczniów,

aktualna sytuacja epidemiologiczna może stanowić zagrożenie dla zdrowia uczniów.

Aby zawieszenie zajęć odbyło się zgodnie z prawem dyrektor, musi wcześniej uzyskać:

zgodę organu prowadzącego (pkt 1 i 2),

pozytywną opinię właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (pkt 3), która uzależniona jest od stwierdzonych przypadków zarażenia COVID-19 wśród uczniów lub pracowników szkoły oraz lokalnej sytuacji epidemiologicznej na danym obszarze.

O zawieszeniu zajęć należy zawiadomić organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

Zawszenie zajęć bez zgody organu prowadzącego oraz pozytywnej opinii sanepidu w sytuacji zagrożenia zdrowia uczniów ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną jest samowolnym działaniem dyrektora. Jeśli podczas kontroli organu sprawującego nadzór pedagogiczny stwierdzone zostanie naruszenie przepisów, dyrektor może zostać wezwany do usunięcia uchybień w wyznaczonym terminie (art. 56 ust. 1 UPO).

Podstawa prawna:

Ustawa z 14 rudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r.poz. 910 ze zm.) – art. 7 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 i 5, art. 56 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 3 i 6.

Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.) – art. 10 ust. 7 i 9, art. 35.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1604 ze zm.) – § 13 i 14.

Bożena Winczewska

w latach 1995–2007 dyrektor Wydziału Wychowania i Kształcenia Specjalnego Kuratorium Oświaty w Warszawie

Czy nauczyciel może prowadzić zajęcia stacjonarne z wychowania fizycznego?

Odpowiedź: Aktualnie obowiązujące rozwiązania prawne nie pozwalają na takie rozwiązanie – § 2 ust. 3k rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.

Zgodnie z przywołanym przepisem w przypadku:

1) szkół podstawowych: sportowych, mistrzostwa sportowego, z oddziałami sportowymi i oddziałami mistrzostwa sportowego,

2) szkół ponadpodstawowych sportowych, szkół ponadpodstawowych mistrzostwa sportowego, oddziałów sportowych w szkołach ponadpodstawowych ogólnodostępnych i oddziałów mistrzostwa sportowego w szkołach ponadpodstawowych ogólnodostępnych

– zajęcia sportowe realizowane na podstawie programów szkolenia realizuje się w miejscu ich prowadzenia lub z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, o których mowa w ust. 3a, wyłącznie w zakresie, w jakim z programu szkolenia wynika możliwość ich realizacji z wykorzystaniem tych metod i technik.

Nie ma więc tu mowy o szkołach i oddziałach prowadzących sportowe zajęcie w formie innowacyjnej. W szkołach i oddziałach innych niż wyżej wymienione zajęcia są realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 30c UPO.

ZAPAMIĘTAJ

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389 ze zm.) – § ٢ ust. ٣k.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowe z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm.).

Jacek Miklasiński

wieloletni nauczyciel, dyrektor szkoły i wizytator kuratorium oświaty

Organizacja pracy nauczyciela wspomagającego w trakcie nauki zdalnej

Odpowiedź: Decyzje dotyczące sposobu prowadzenia zajęć oraz ich rozliczania w okresie zdalnej edukacji podejmuje dyrektor placówki. W jego gestii leży ustalenie, czy dany nauczyciel będzie świadczył pracę (z pełnym wynagrodzeniem) czy też pozostawał jedynie w gotowości do pracy (za wynagrodzeniem postojowym).

Nauczyciel wspomagający nie realizuje podstawy programowej

Nauczyciel wspomagający nie realizuje podstawy programowej, ale jego zadania mogą być wykonywane zdalnie. Ostatecznie o organizacji pracy nauczycieli w okresie epidemii decyduje dyrektor. Jednocześnie dyrektor ustala zasady zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia (§ ٧ rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19).

Dyrektor m.in. ma także obowiązek koordynować współpracę nauczycieli z uczniami lub rodzicami, uwzględniając potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne dzieci i uczniów, w tym:

dzieci i uczniów objętych kształceniem specjalnym,

dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju,

dzieci uczęszczających na zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze

(§ ١ pkt ٢ ww. rozporządzenia).

Nauczyciel wspomagający:

1) prowadzi wspólnie z innymi nauczycielami zajęcia edukacyjne oraz wspólnie z innymi nauczycielami, specjalistami i wychowawcami grup wychowawczych realizuje zintegrowane działania i zajęcia określone w programie;

2) prowadzi wspólnie z innymi nauczycielami, specjalistami i wychowawcami grup wychowawczych pracę wychowawczą z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;

3) uczestniczy, w miarę potrzeb, w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez innych nauczycieli oraz w zintegrowanych działaniach i zajęciach, określonych w programie, realizowanych przez nauczycieli, specjalistów i wychowawców grup wychowawczych;

4) udziela pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne oraz nauczycielom, specjalistom i wychowawcom grup wychowawczych realizującym zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie, w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;

5) prowadzi zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne (jeśli posiada odpowiednie kwalifikacje do niepełnosprawności ucznia);

6) uczestniczy w zespole opracowującym IPET (§ ٧ ust. ٧ rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r.w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym).

To dyrektor szkoły decyduje o tym, które z wymienionych powyżej czynności realizuje nauczyciel wspomagający w czasie ograniczenia funkcjonowania szkół oraz w jaki sposób wywiązuje się z tego obowiązku.

Zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia nauczyciel realizuje w ramach obowiązującego go przed dniem wejścia w życie rozporządzenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz. W przypadku godzin zajęć realizowanych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych – w ramach godzin ponadwymiarowych.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309) – § 7 ust. 7.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493) – § 1, § ٧.

Anna Trochimiuk

prawnik, specjalista prawa pracy i prawa oświatowego

Kwarantanna i izolacja nie przerywa urlopu dla poratowania zdrowia

Odpowiedź: Nauczyciel, który w trakcie urlopu dla poratowania zdrowia zostanie objęty obowiązkową kwarantanną lub izolacją w związku z COVID-19, nadal przebywa na urlopie zdrowotnym i otrzymuje należne w tym czasie wynagrodzenie. Nie zmienia to jego sytuacji i przysługujących mu w tym czasie świadczeń.

Wynagrodzenie na urlopie zdrowotnym

W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatku wiejskiego, o którym mowa w art. 54 ust. 5 KN (art. 73 ust. 5 KN).

Świadczenia na kwarantannie i izolacji

Natomiast za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu. Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach (art. 92 § ١ pkt ١, § ٤ kp). Wymienione tu świadczenia chorobowe przysługują także osobie skierowanej na obowiązkową kwarantannę lub izolację.

Kwarantanna i izolacja bez wpływu na odpłatność za urlop zdrowotny

Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy pracownik w okresie odbywania kwarantanny lub izolacji przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia. W takim przypadku nie przysługują mu świadczenia chorobowe, ale wynagrodzenie za ten urlop – zgodnie z art. 73 ust. 5 KN. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Nauczyciel przebywający na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów Karty Nauczyciela. Wobec tego za okres kwarantanny przypadający w czasie urlopu zdrowotnego nie przysługują mu świadczenie chorobowe. Co za tym idzie, przebywanie na kwarantannie lub izolacji nie przerywa urlopu dla poratowania zdrowia i nie zmieni zasad odpłatności za ten urlop.

Podstawa prawna:

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.) – art. 92.

Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 870) – art. 6 ust. 1 i ust. 2, art. 12 ust. 1.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 607).

Agnieszka Rumik-Smolarz

radca prawny, specjalista prawa oświatowego

Powrót do pracy po izolacji domowej

Odpowiedź: Jeżeli placówka funkcjonuje stacjonarnie, to nie ma podstaw, by pracownik zdolny do świadczenia pracy wykonywał ją zdalnie. Możliwość pracy zdalnej dotyczy placówek, których funkcjonowanie zostało czasowo ograniczone oraz osób, które przebywają na obowiązkowej kwarantannie lub izolacji i których stan zdrowia umożliwia świadczenie pracy zdalnej, pracodawca zaś ma na tak świadczoną pracę zapotrzebowanie.

Możliwość świadczenia pracy zdalnej dotyczy placówek, w których funkcjonowanie zostało w całości lub w części ograniczone. Wówczas zajęcia są realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 30c ustawy Prawo oświatowe (§ ٢ ust. ١ rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z ١٢ sierpnia ٢٠٢٠ r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-١٩). Możliwość świadczenia pracy zdalnej dotyczy natomiast pracowników, którzy przebywają na obowiązkowej kwarantannie i izolacji oraz których stan zdrowia umożliwia pracę zdalną, a pracodawca ma na taką pracę zapotrzebowanie (art. 4h ustawy z 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19). Z powyższego wynika, że jeżeli placówka pracuje stacjonarnie, a pracownik (nauczyciel) nie przebywa na kwarantannie ani izolacji, to nie ma podstaw, by mógł świadczyć pracę zdalną.

Podstawa prawna:

Ustawa z 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2113) – art. 4h.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1389) – § 2 ust. 1.

Agnieszka Rumik-Smolarz

radca prawny, specjalista prawa oświatowego

Przechowywanie polecenia pracy zdalnej

Odpowiedź: Polecenie pracy zdalnej powinno przechowywać się w części B akt osobowych.

Zgodnie z przepisami tarczy antykryzysowej pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania, czyli tzw. pracy zdalnej.

Podstawą wykonywania pracy zdalnej stanowi polecenie pracodawcy, które może być wydane pracownikowi w dowolnej formie, w szczególności ustnie lub pisemnie.

Polecenie pracy zdalnej

Chociaż przepisy nie wymagają zachowania formy pisemnej polecenia pracy zdalnej, to jednak dla celów dowodowych i możliwości dołączenia takiego polecenia do akt osobowych, a także prowadzenia prawidłowej ewidencji czasu pracy, warto taki dokument sporządzić na piśmie.

Co powinien zawierać taki dokument? Przede wszystkim:

podstawę prawną;

okres wykonywania pracy zdalnej;

miejsce wykonywania pracy zdalnej;

kwestie techniczne – narzędzia do realizacji pracy zdalnej;

sposób raportowania wykonania obowiązków (np. sporządzanie raportów, wykazu przepracowanych godzin z wyszczególnieniem obowiązków realizowanych w tym czasie).

Przepisy nie precyzują miejsca przechowywania pisemnego polecenia pracy zdalnej. Na ogół uznaje się, że powinno ono być włączone do części B akt osobowych, jako dokument związany z przebiegiem zatrudnienia pracownika.